3. Piśmiennictwo z zakresu literatury pięknej

Niektórzy księża diecezji częstochowskiej publikowali swoje utwory z literatury pięknej. Twórczość ich implikowała dzieła jedynie z dwóch rodzajów literackich: liryki i epiki. Poezją zajmowali się ks. Andrzej Hendrychowski, ks. Feliks Gryglewicz i ks. Zdzisław Ługowski. Wiersze ich były zamieszane na łamach „Niedzieli”. Inspirację do napisania tych utworów czerpali przede wszystkim z przeżyć związanych z wydarzeniami religijnymi (jubileusze kapłaństwa, uroczystości kościelne itp.)[162]. Z gatunków epickich natomiast drukowano powieści oraz powiastki i opowiadania. Duże zasługi na tym polu posiadał ks. Franciszek Gryglewicz. Jego twórczość literacka z okresu międzywojennego obejmowała 4 powieści[163] i ok. 25 powiastek i opowiadań, drukowanych przeważnie w „Niedzieli”[164]. Poza nim osiągnięciami z tej dziedziny mógł się pochwalić ks. Stanisław Ufniarski. W 1938 r. podjął się trudu przełożenia na język polski angielskiej powieści pt. „Gdy zapadł mrok”[165]. Można ją było później przeczytać w odcinkach na łamach „Niedzieli”[166].

4. Piśmiennictwo z zakresu literatury faktu

Twórczość literacka księży była także ukierunkowana na literaturę faktu. Wiązało się to z pisaniem m.in. wspomnień i reportaży. Wszystkie wspomnienia powstały na podstawie doświadczeń, wyniesionych z odbytych podroży bądź wyjazdów. Różne były przyczyny ich podejmowania. Znacznie przodowało w tym względzie pielgrzymowanie do miejsc świętych. Opis pielgrzymek do Ziemi św. opublikowali: ks. Franciszek Gryglewicz[167] i ks. Wojciech Mondry[168]. Wspomnienia z Rzymu ogłosili drukiem: ks. Edward Banaszkiewicz[169], ks. Wacław Bogucki[170], ks. Stanisław Gałązka[171] i ks. Władysław Smolarkiewicz[172]. Przebieg pielgrzymki do Lourdes opisał ks. Ludwik Klepaczewski[173]. Poza pielgrzymowaniem duchowni z różnych motywów odbywali okolicznościowe podróże. Wspomnienia z nich napisali: bp Teodor Kubina[174], ks. Franciszek Gryglewicz[175] i ks. Stanisław Kuraś[176]. Wyjątkowy rodzaj wspomnień pozostawił ks. Marian Nassalski, który nakreślił obraz swego pobyt na zesłaniu w Rosji[177]. Piśmiennictwem reporterskim zajmował się ks. Mondry. Spod jego pióra wyszły cztery prace z tego gatunku[178].

5. Piśmiennictwo z zakresu publicystyki

Ostatnią dziedziną twórczości piśmienniczej duchowieństwa częstochowskiego była publicystyka. Niekwestionowany prym w niej wiódł ks. Antoni Marchewka. Pod tym względem nie mógł się z nim równać żaden kapłan w diecezji. W latach 1926 – 1936 napisał 132 artykuły publicystyczne. Drukował je w „Niedzieli”, „Prądzie” i „Gazecie Tygodniowej”. Był ponadto korespondentem i fotoreporterem „Przewodnika Katolickiego”. W latach 1932 – 1933 współpracował z rozgłośnią radiową w Katowicach, gdzie wygłaszał odczyty o treści religijnej[179].

Zakończenie

Duchowieństwo diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej obok pracy duszpasterskiej prowadziło także działalność piśmienniczą. W zakresie tej aktywności poruszali zagadnienia z wielu dziedzin. Najwięcej drukowanych prac dotyczyło tematyki teologicznej. W nurcie tym publikowało co najmniej 55 księży. Charakter tych publikacji był różny: od opracowań stricte naukowych, poprzez popularnonaukowe aż po popularyzatorskie. Pisano w języku polski i łacińskim. Poza problematyką teologiczną niektórzy duchowni w swoich pracach poruszali zagadnienia z dziedziny humanistycznej (3 księży), literatury pięknej (4 księży), literatury faktu (10 księży) i publicystyki (1 ksiądz). Razem więc w latach 1925 – 1939 piśmiennictwem zajmowało się co najmniej 57 duchownych. W owym czasie stanowiło to 12% ogółu duchowieństwa diecezjalnego.